Ψάχνουν προϊστορικό οικισμό στον όρμο της Κοιλάδας
περιοχή του σπηλαίου Φράγχθι στον Αργολικό κόλπο.
Οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι η συγκεκριμένη περιοχή του Αργολικού, η οποία λέγεται όρμος της Κοιλάδας και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 70 χιλιομέτρων από το Ναύπλιο, δεν ήταν πάντα θάλασσα. Στη Νεολιθική εποχή, δηλαδή γύρω στο 7000 π.Χ., ήταν κοιλάδα με ακμάζουσα εμπορική ζωή, ενώ η ανθρώπινη παρουσία, βάσει των αρχαιολογικών ευρημάτων του σπηλαίου, τοποθετείται πολύ πιο πίσω, στο 35000 π.Χ.
Αυτό που θα προσπαθήσουν οι περίπου 20 επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης, της Ελληνικής Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), με επικεφαλής τον ερευνητή του ελβετικού πανεπιστημίου Τζούλιεν Μπεκ, είναι να βρουν αποδείξεις της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή που είναι σήμερα βυθισμένη στη θάλασσα αλλά και να αναπαραστήσουν το ανάγλυφό της όπως ήταν στη Νεολιθική εποχή.
«Το σπήλαιο Φράγχθι κατοικείτο για περίπου 35.000 χρόνια, από την Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική εποχή. Μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδος συνεχούς εγκατάστασης σε μια περιοχή αποτελεί εξαίρεση για την Ευρώπη. Συνεπώς, το σπήλαιο είναι ιδανικό για τη μελέτη προϊστορικών περιοχών. Είναι πιθανό να βρούμε αποδείξεις για την ύπαρξη του πρώτου ευρωπαϊκού χωριού», τονίζει ο κ. Μπεκ.
Το σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται σήμερα σε υψόμετρο 12,5 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Μερικές χιλιετίες πριν, όταν η στάθμη του νερού ήταν πολύ χαμηλότερα, «έβλεπε» από ψηλά την κοιλάδα και τον οικισμό που ελπίζουν να αποκαλύψουν οι επιστήμονες.
Παρά την κοντινή απόσταση από την ακτή και το μικρό βάθος της θάλασσας, που δεν ξεπερνά τα τέσσερα μέτρα, το εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο.
Οπως εξηγεί η αρχαιολόγος Δέσποινα Κουτσούμπα, υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά για το τι θα βρεθεί και σε ποια κατάσταση θα είναι. «Είναι δεδομένο ότι τμήμα του οικισμού εκτεινόταν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα κάτω από τη θάλασσα. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι τι ακριβώς θα βρούμε. Μπορεί να βρούμε κεραμικά ή υπολείμματα φαγητού, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα εντοπίσουμε ίχνη κτισμάτων. Στον βυθό υπάρχουν πολλά μέτρα ιλύος, δηλαδή θαλάσσιας λάσπης, οπότε δεν μπορούμε να δούμε τα ίχνη που τυχόν υπάρχουν. Η λάσπη γενικά δυσκολεύει τις έρευνες».
Το «MS Turanor Planet Solar», το μεγαλύτερο καταμαράν του κόσμου που κινείται με ηλιακή ενέργεια, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την εξερεύνηση του προϊστορικού οικισμούΑπεικόνιση
Την έρευνα για το ανάγλυφο της περιοχής, που θα οδηγήσει στην ακριβή απεικόνισή της όπως ήταν πριν από 9.000 χρόνια, έχει αναλάβει το ΕΛΚΕΘΕ. Ο Δημήτρης Σακελλαρίου, γεωλόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Κέντρου, λέει ότι «την εποχή εκείνη η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερη. Οι άνθρωποι έβλεπαν τελείως διαφορετικά πράγματα από αυτά που βλέπουμε εμείς σήμερα. Θα είμαστε τα ''μάτια'' της έρευνας και θα προσπαθήσουμε να διαπιστώσουμε, μεταξύ άλλων, πού ήταν η θάλασσα, πού υπήρχαν ποτάμια και πού κυνηγούσαν οι άνθρωποι της Νεολιθικής εποχής».
Για την εξερεύνηση θα χρησιμοποιηθεί το μεγαλύτερο καταμαράν του κόσμου που κινείται με ηλιακή ενέργεια, το «MS Turanor Planet Solar», καθώς και το πλοίο «Αλκυών» του ΕΛΚΕΘΕ.
Η αποστολή
Εκδηλώσεις σε τρία λιμάνια
Η αποστολή θα ξεκινήσει την 1η Αυγούστου, ημέρα της εθνικής εορτής της Ελβετίας. Τα σκάφη θα περάσουν από τρία λιμάνια, της Ερέτριας, του Πειραιά και του Ναυπλίου, όπου θα διοργανωθούν εκδηλώσεις για την ενημέρωση των πολιτών. Το ερευνητικό έργο της αποστολής θα διαρκέσει από τις 18 Αυγούστου έως τις 12 Σεπτεμβρίου.
Σκελετός ηλικίας 8.000-10.000 ετών
Ανακάλυψη τεράστιας αρχαιολογικής σημασίας για όλη την Ευρώπη
Η πιθανή ανακάλυψη οικισμού κάτω από τον βυθό της θάλασσας θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την ήδη τεράστια αρχαιολογική σημασία της περιοχής. Οταν στο Φράγχθι βρέθηκε οψιδιανός, ένα πέτρωμα που εντοπίζεται μόνο στη Μήλο, οι αρχαιολόγοι συνειδητοποίησαν ότι είχαν βρει το αρχαιότερο βεβαιωμένο δείγμα θαλάσσιου εμπορίου.
Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί πολλά αντικείμενα, όπως πήλινα θραύσματα, κούπες, γυναικεία ειδώλια, χάντρες, κοσμήματα και κατεργασμένα όστρακα. Το σημαντικότερο εύρημα, πάντως, είναι ο αρχαιότερος πλήρης σκελετός στην Ελλάδα, ο οποίος έχει ηλικία από 8.000 έως 10.000 χρόνια. Ανήκε σε άνδρα ηλικίας 25 ετών με ύψος 1.56, ο οποίος πέθανε μάλλον από χτύπημα στο κεφάλι. Στο ίδιο σημείο βρέθηκαν και οι σκελετοί δύο παιδιών. Τα περισσότερα από τα ευρήματα του σπηλαίου εκτίθενται σήμερα στο μουσείο του Ναυπλίου.
Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 η περιοχή ερευνήθηκε από Αμερικανούς επιστήμονες οι οποίοι έκαναν μετρήσεις στο σπήλαιο αλλά για τα επόμενα χρόνια η αρχαιολογική έρευνα ατόνησε.
Μετρήσεις
Πριν από δύο χρόνια, το Πανεπιστήμιο της Γενεύης και η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων βρέθηκαν ξανά στην περιοχή για να κάνουν την προπαρασκευή της έρευνας που θα ξεκινήσει το καλοκαίρι. Σε αυτή συμμετείχε και η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή της Ελλάδας, η οποία φέτος έχει αναλάβει τη διοικητική επίβλεψη του σχεδίου. «Κατά την υποβρύχια έρευνα διενεργήθηκαν εργασίες κυρίως βαθυμετρίας κα δειγματοληψίας ιζήματος ώστε να προγραμματιστεί η υποβρύχια ανασκαφή. Καταφέραμε να βελτιώσουμε τις προηγούμενες μετρήσεις της επιφανείας του βυθού και να ανοίξουμε τον δρόμο για τη μελέτη και την ανασκαφή στην περιοχή», λέει η διευθύντρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι.
Στέλιος Βογιατζάκης
ethnos.gr
To σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται στη Ν.Δ. Αργολίδα, στη βόρεια ακτή του κόλπου της Κοιλάδας. Κατοικήθηκε κυρίως κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική (40-10.000 π.Χ.), τη Μεσολιθική (9-7.000 π.Χ.) και τη Νεολιθική περίοδο (7-3.000π.Χ.).
Στην Παλαιολιθική και Μεσολιθική το Φράγχθι υπήρξε καταφύγιο μετακινούμενων κυνηγών, τροφοσυλλεκτών και ψαράδων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν για τις καθημερινές τους ανάγκες εργαλεία φτιαγμένα από σκληρές και αιχμηρές πέτρες, όπως ο πυριτόλιθος και ο οψιανός. Η Μεσολιθική είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ιστορία του σπηλαίου, καθώς συνδέεται με κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές. Πραγματοποιούνται οι πρώτοι ενταφιασμοί, τα ταξίδια ανοιχτής θαλάσσης και εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα συστηματικής αλιείας.
Στη Νεολιθική, η κατοίκηση επεκτάθηκε εκτός του σπηλαίου, στον παρακείμενο υπαίθριο χώρο. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του οικισμού, το οποίο ονομάζεται Παραλία, είναι σήμερα καταβυθισμένο λόγω της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης. Σπήλαιο και υπαίθριος χώρος αποτέλεσαν το χώρο δραστηριοτήτων μιας κοινότητας γεωργών και κτηνοτρόφων, η οποία διατηρούσε επαφές με πολλές περιοχές του νοτίου Αιγαίου. Οι κάτοικοι του οικισμού χρησιμοποιούσαν πλήθος λίθινων εργαλείων, όπως λεπίδες για δρεπάνια, μαχαιράκια, αιχμές βελών, μυλόπετρες, τσεκουράκια και αξίνες, αλλά και πολλά οστέινα, όπως αγκίστρια, σπάτουλες και σουβλιά. Πολλά είδη της καθημερινής τους εργαλειοθήκης δεν έχουν σωθεί λόγω του φθαρτού τους χαρακτήρα. Για την εξυπηρέτηση των καθημερινών τους αναγκών, οι κάτοικοι είχαν διαμορφώσει το εσωτερικό του σπηλαίου σε επιμέρους χώρους χρήσης, κάποιοι από τους οποίους περιείχαν λιθόστρωτα δάπεδα ή εστίες φωτιάς. Στον υπαίθριο χώρο, τα σπίτια τους ήταν απλές κατασκευές με λίθινη θεμελίωση, δάπεδα από πατημένο πηλό και τοίχους σοβατισμένους για μόνωση και καθαριότητα. Τόσο το σπήλαιο όσο και ο υπαίθριος χώρος χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς και ως τόποι ενταφιασμού. Μία από τις καινοτομίες της περιόδου είναι η κατασκευή αγγείων και ειδωλίων από ψημένο πηλό. Κάποια από τα αγγεία έφεραν περίτεχνη πολύχρωμη διακόσμηση. Όπως οι προκάτοχοί τους, έτσι και οι Νεολιθικοί κάτοικοι του σπηλαίου φρόντιζαν για τον καλλωπισμό τους φτιάχνοντας κοσμήματα από απλά φυσικά υλικά, όπως τα θαλάσσια κοχύλια.
Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως εποχικό ποιμνιοστάσιο.
Αρχαιολογικές έρευνες στον οικισμό διενεργήθηκαν μεταξύ 1969-1979 από το Πανεπιστήμιο Ιντιάνα (Η.Π.Α.), υπό την αιγίδα της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Το πρόγραμμα ανάδειξης υλοποιήθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδας.
Franchthi cave is located on the northern side of Koiladha Bay in the southwestern Argolid. It was occupied during the Upper Palaeolithic (40-10,000 B.C.), Mesolithic (9-7,000 B.C.) and Neolithic periods (7-3,000 B.C.).
During the Palaeolithic and Mesolithic, the cave was inhabited seasonally by mobile hunter-gatherers and fishermen who used tools made of hard and sharp stones such as flint and obsidian. The Mesolithic is an important period in the history of the site marked by key social and economic changes. These included organised burials, open water seafaring and intensive fishing.
During the Neolithic, occupation was year-round and extended out of the cave and along the present sea shore, the largest part of which is now submerged due to rising sea levels. The settlement was lived in by a community of farmers and herders, and formed part of a larger network of sites in the southern Aegean. New types of stone tools appeared including sickle blades, knives, millstones and axes as well a variety of tools made of organic materials such as fish hooks, spatulas and awls. Other types of tools have left no traces due to their perishable nature. Inside the cave, every day activities were carried out in designated areas, some of which were stone paved or contained hearths. In the open-air settlement along the coast, houses were simple with stone foundations, clay floors and plastered walls for insulation and hygiene. Both the cave and open-air settlement were also occasionally used for burials. One of the most important innovations of the period was clay firing of pots and figurines, some of which were colorfully decorated. Like their predecessors, the Neolithic inhabitants of Franchthi adorned themselves with ornaments made of seashells and other natural materials.
For most of the 20th century the cave was used as a seasonal animal pen.
Excavations within the cave and along the open-air settlement were carried out between 1967-1979 by Indiana University, under the auspices of the American School of Classical Studies at Athens. The current development work was carried out by the Ephorate of Palaeoanthropology-Speleology of Southern Greece.
Η Διευθύντρια της Εφορείας Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας κα Παναγοπούλου Ελένη με συνεργάτες της επιθεώρησε το πρωί της Παρασκευής 14 Ιουνίου συνοδευόμενη από τον Δήμαρχο Ερμιονίδας κ.Καμιζή το ολοκληρωμένο πλέον έργο της ανάδειξης του σπηλαίου Φράγχθι. Οι εντυπώσεις και των δύο υπήρξαν άριστες. Προσωρινά το σπήλαιο θα είναι επισκέψιμο με την ευθύνη και την φροντίδα του Δήμου Ερμιονίδας.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το σπήλαιο Φράγχθι βρίσκεται στον Δήμο Κρανιδίου του νομού Αργολίδας στην Πελοπόννησο. Είναι ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Ευρώπης και σίγουρα της Ανατολικής Μεσογείου.[εκκρεμεί παραπομπή] Το σπήλαιο έχει βάθος 150 μέτρα και πλάτος εισόδου 30 μέτρα.
Αρχαιολογία [Επεξεργασία]
Το σπήλαιο Φράγχθι είναι μία από τις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις του Ελληνικού χώρου. Πιθανόν πρώτο κατοικήθηκε από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, κατά την Μουστιαία περίοδο 40.000 χρόνια π.Χ., αλλά σίγουρα από τον Homo sapiens την περίοδο μετά από το 30.000 π.Χ. Μέχρι σήμερα έχουν διερευνηθεί μέσω των ανασκαφών 25.000 χρόνια και υπάρχουν ενδείξεις ότι το σπήλαιο κατοικούταν συνεχώς από το 20.000 μέχρι το 3.000 π.Χ. όπου και γκρεμίστηκε.
Την εποχή που οι πρώτοι κυνηγοί βρήκαν καταφύγιο στη σπηλιά το τοπίο ήταν διαφορετικό. Οι θάλασσες είχαν μαζευτεί αφήνοντας χώρο στην ξηρά. Η θάλασσα ήταν 6-8 χιλιόμετρα από τη σημερινή της θέση και μεγάλες πεδιάδες απλώνονταν μπροστά στην είσοδο του σπηλαίου. Σήμερα η είσοδος είναι 12,5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και σε απόσταση 50 μέτρων. Τότε το σπήλαιο δέσποζε σε μια μεγάλη πεδιάδα που έφτανε μέχρι τιςΣπέτσες και την Σπετσοπούλα. Κατά την πρώιμη περίοδο κατοίκησης του βρέθηκαν υπολείμματα από ελάφια, βίσονες, αλεπούδες, άγριους γαϊδάρους, λαγούς και εργαλεία από πυριτόλιθο και σχιστόλιθο.
Ενώ το κλίμα βελτιωνόταν και πλούσια δάση γέμιζαν τον τόπο, οι κυνηγοί που το χρησιμοποιούν δεν ήταν περιστασιακοί κάτοικοι της σπηλιάς αλλά όλο και περισσότερο μόνιμοι. Το σπήλαιο φτάνει στην ακμή του στην Μέση Νεολιθική (5.000-4.500 π.Χ.) και την ύστερη νεολιθική που ακολουθεί για τα επόμενα 500 χρόνια. Αυτήν την περίοδο βρέθηκε οψιδιανός, ένα πέτρωμα που υπάρχει μόνο στην Μήλο 80 μίλια μακρυά και φέρνει μια αληθινή επανάσταση σχετικά με την αντίληψη για τις θαλάσσιες μεταφορές. Ο οψιδιανός εξορίζει τα προηγούμενα εργαλεία από σχιστόλιθο και δίνει την δυνατότητα να φτιαχτούν πολύ καλύτερα με μεγαλύτερη αντοχή. Μια απόπειρα που έγινε να επιβεβαιωθεί η θαλάσσια επικοινωνία Ερμιονίδας – Μήλου ήταν στις 14/06/87 όταν τετραμελές πλήρωμα πήγε από την Ερμιόνηστην Μήλο με πλοιάριο από πεύκα που είχε κατάρτι και πανί. Πήραν οψιδιανό και γύρισαν στην Ερμιόνη.
Αυτή τη περίοδο στην τροφή προστίθενται γιγάντια ψάρια, φακές που συλλέγονταν με δρεπάνι από πυριτόλιθο, θαλασσινά όστρακα και προς το τέλος της περιόδου διαπιστώθηκε καλλιέργεια της γης και οικόσιτα ζώα. Οι κάτοικοι δεν είναι πια συλλέκτες και κυνηγοί μόνο αλλά και παραγωγοί. Στην ακμή του, το 4.000 π.Χ., το σπήλαιο έφτασε τους 150 κατοίκους και ο οικισμός εξαπλώθηκε και έξω από την είσοδο. Εκεί που με το ανέβασμα της στάθμης είναι σήμερα η θάλασσα, βρέθηκαν κάποια οικήματα, άριστης ποιότητας εργαλεία οψιδιανού αλλά όχι ξύλινα σκεύη λόγω φυσικής φθοράς.
Όλα τα πήλινα θραύσματα που ανήκουν στην [[Νεολιθική_περίοδος| Νεολιθική εποχή] είναι εσωτερικά μαύρα και εξωτερικά καφέ, δοχεία (κούπες) χωρίς βάσεις και χερούλια η κάποια διακοσμητικά με επίπεδα χείλη. Βρέθηκαν ακόμα γυναικεία ειδώλια (νεώτερης νεολιθικής εποχής) αγαλματίδια, χάντρες, κοσμήματα και κατεργασμένα όστρακα. Όλα τα ευρήματα είναι στο αρχαιολογικό μουσείο Ναυπλίου.
Όμως η πιο σημαντική ανακάλυψη θεωρείται ο σκελετός. Πρόκειται για τον αρχαιότερο πλήρη σκελετό στην Ελλάδα 10.000 – 8.000 χρόνια παλιό. Ήταν άντρας 25 χρονών με ύψος 1,56 που δέχτηκε ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι. Πάνω από τον νεκρό είχαν μπει πέτρες αλλά δεν βρέθηκαν κοσμήματα η αφιερώματα. Είχε τα πόδια λυγισμένα και τα χέρια στο στήθος στην στάση του εμβρύου. Ήταν θαμμένος με το κεφάλι νότια και τα πόδια στον βορά. Βρέθηκαν ακόμα σκελετοί δυο παιδιών με αντίστροφο προσανατολισμό.
Οι ανασκαφές έχουν γίνει μόνο στον μπροστινό χώρο του σπηλαίου σε επιφάνεια 700 τ.μ. Το υπόλοιπο είναι καταπλακωμένο από την οροφή και ίσως κρύβει μοναδικές πληροφορίες. Τις ανασκαφές έχουν κάνει τα πανεπιστήμια της Ιντιάνα και της Πενσυλβάνια την περίοδο 1967-1976 με επικεφαλής καθηγητή τον Thomas Jacobsen.
Χρονολόγηση [Επεξεργασία]
Οι ραδιοχρονολογήσεις σε περισσότερα από πενήντα δείγματα από τα διάφορα στρώματα του σπηλαίου, καθορίζουν τις παρακάτω περίόδους κατοίκησης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η χρονολόγηση αυτή των διαφόρων περιόδων ισχύει μόνο για το σπήλαιο και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γενικά στον Ελληνικό χώρο ή τις περιφέρειές του. Όλες οι χρονολογίες είναι ραδιοχρονολογίες χωρίς διόρθωση.
- Παλαιολιθική περίοδος: 20000 π.Χ. - 8300 π.Χ.
- Μεσολιθική περίοδος: 8300 π.Χ. - 6000 π.Χ.
- Νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 3000 π.Χ.
- Αρχαιότερη νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 5000 π.Χ.
- Μέση νεολιθική περίοδος: 5000 π.Χ. - 4500 π.Χ.
- Νεότερη νεολιθική περίοδος: 4500 π.Χ. - 4000 π.Χ.
- Τελική νεολιθική περίοδος: 4000 π.Χ. - 3000 π.Χ.
Πρόσφατες δράσεις [Επεξεργασία]
Επί δημαρχίας Καμιζή τo 2000 ξεκινήσαν εργασίες επισκευής του παλιού σχολείου Κοιλάδας προκειμένου να γίνει Μουσείο που θα φιλοξενούσε ένα μέρος από τα ευρήματα του σπηλαίου.Πηγές [Επεξεργασία]
- Άδωνι Κύρου, 1990, "Το Σταυροδρόμι του Αργολικού" σ. 31-47
- Βασίλειου Γκάτσου, 1996, "Η των Ερμιονέων Πόλις" σ. 19-41)
Από τις 16 έως τις 20 Ιουλίου 2012, ομάδα Ελλήνων και Ελβετών επιστημόνων πραγματοποίησε σε συνεργασία με την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα, υποβρύχια έρευνα στον όρμο της Κοιλάδας (Αργολίδα), υπό τη διεύθυνση της Δρ. Α. Σίμωσι (Προϊσταμένης της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων). Κατά την έρευνα διενεργήθηκαν κυρίως εργασίες βαθυμετρίας και δειγματοληψίας ιζήματος, ώστε να προγραμματιστεί η υποβρύχια ανασκαφή, το προσεχές έτος. Στόχος είναι να αποκαλυφθεί ο βυθισμένος Νεολιθικός οικισμός ο οποίος πιθανόν βρίσκεται κοντά στο σπήλαιο Φράγχθι, έναν από τους πιο γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα.
Το σπήλαιο Φράχθι κατοικήθηκε για περισσότερο από 35.000 χρόνια, από την Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική Εποχή. Κατά την τελευταία αυτή περίοδο φαίνεται ότι το σπήλαιο κατοικήθηκε, χρησιμεύοντας ως δευτερεύων, βοηθητικός οικισμός ενός άλλου, ο οποίος βρισκόταν χαμηλότερα στο λόφο και πιο κοντά στην ακτή, καθώς το επίπεδο της θάλασσας εκείνη την περίοδο ήταν πιο χαμηλό και δεν έφτανε ως το σπήλαιο, όπως συμβαίνει τώρα. Πρόκειται για τον οικισμό που η έρευνά μας φιλοδοξεί να αποκαλύψει στο βυθό.
Στις δεκαετίες του 1960 και 1970, κατά τη διάρκεια των αμερικανικών ανασκαφών στο σπήλαιο Φράγχθι, πραγματοποιήθηκαν ήδη θαλάσσιες μετρήσεις στον όρμο της Κοιλάδας, σε αναζήτηση αυτού του Νεολιθικού οικισμού, όμως οι εργασίες δεν συνεχίστηκαν.
Το 2012, με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας (mono beam echo sounder), η ομάδα των Ελλήνων και Ελβετών αρχαιολόγων κατάφερε να βελτιώσει τις προηγούμενες μετρήσεις και να δημιουργήσει ένα λεπτομερή χάρτη της επιφάνειας του βυθού προκειμένου το 2013 να ανοίξει ο δρόμος για μελέτη και ανασκαφή που θα εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για έναν τόσο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.
